کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم یا کلیسای لیبریانی
رم خاستگاه کلیساهای دنیاست، از اینجاست که سبک و سیاق عبادتگاه‌های مسیحی به تمام دنیا صادر شد. در رم کلیساهای بزرگی وجود دارند که هر کدام به دلیل خاصی ساخته شده و داستان‌های خاصی را بازگو میکنند.
مهم نیست که کلیسا نام بزرگی را با خود یدک بکشد و جزء مهمترین جاذبه‌های شهرهایی مثل رم می‌باشد، مهم این است که رم، دیدنی‌های بسیاری دارد از جاهای تاریخی و طبیعی، اما شاید بتوان گفت یکی از 2 دلیل بازدید از این شهر، بازدید از کلیساهای منحصر به فرد این شهر باشد.
در این مطلب یکی از همین کلیساها را برای شما برگزیدیم که هم بزرگ است، هم محبوب، هم تاریخی است و هم معماری باشکوهی دارد، کلیسای سانتا ماریا ماجوره.
ساخت این کلیسا به قرن چهارم و زمانی که …
اگر دلتان میخواهد که بیشتر درباره کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم بدانید با یگانه گشت و ادامه این مطلب همراه ما باشید.
نمایی از شمال غربی کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم
تاریخچه‌ای مختصر از کلیسای سناتا ماریا ماجوره رم
بیایید تا شما را بیشتر با تاریخچه کلیسای سانتا ماریا ماجوره آشنا کنیم:
اول از همه باید بگوئیم که در گذشته، بنای دیگری در موقعیت فعلی کلیسا بوده که البته آن هم کلیسایی بوده که به کلیسای لیبریانی مشهور بوده که البته بر اساس همان گذشته، سانتا ماریا ماجوره را نیز برخی اوقات به همین نام کلیسای لیبریانی خطاب قرار میدهند.
“بانوی برف‌ها” نام دیگری است که این کلیسا برای خود دارد و در بین مردم شهرت دارد.
اما بیایید داستان بانوی برف‌ها را برای شما بازگو کنیم ؛
این نام را از قرن چهارم میلادی به این کلیسا دادند و داستان این نام به سال 352 میلادی و دوران پاپ لیبریوس برمیگردد.
یک اشراف‌زاده رومی به نام جان به اتفاق همسرش که وارثی نداشتند، نذر کردند که دارایی خود را به مریم مقدس اهدا کنند. آنها دعا کردند که مریم راهی را برای وقف اموالشان به آنها نشان دهد. در شب 5 آگوست، در اوج گرمای تابستان رم، برف روی تپه اسکویلین (Esquiline) بارید.
همان شب رویایی، آنها در خواب مریم مقدس را دیدند که محل دقیق ساخت کلیسا را به آنها نشان داد و بر این اساس آنها در همان نقطه که اشاره شده بود کلیسایی را بنا کردند که بعدها به کلیسای سانتا ماریا ماجوره تبدیل شد.
البته این واقعه در نقاشی از مازولینو پنیکاله به نام معجزه برف به تصویر درآمده است. این نقاشی اکنون در موزه کاپو دیمونته نگهداری می‌شود.
نام بانوی برف‌ها در کتاب مقدس رومی از سال 1568 تا 1969 درج شده است.
سانتا ماریا ماجوره در طول تاریخ نام دیگری نیز به خود گرفته که آن سانتا ماریا آد پره‌زپه (Santa Maria ad Praesepe) بوده است.
کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم در زبان لاتین به Santa Maria ad Nives یا Santa Maria delle Nevi نیز خوانده میشده.
این کلیسا یکی از 7 کلیسای زیارتی رم به شمار میرود و در عین حال بزرگترین کلیسای مریم مقدس در ایتالیاست. شمایلی نیز در باب این موضوع طراحی شده است به نام Salus Populi Romani (محافظ مردم روم) که مریم را نگهبان و حامی مردم دانسته و نشان میدهد.
جالب است بدانید که طبق معاهده لاتران سال 1929 که بین واتیکان و ایتالیا منعقد شد، کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم با اینکه در خاک ایتالیاست اما به طور کامل مالکیت آن به عهده واتیکان بوده و تمام تصمیمات آن توسط واتیکان گرفته می‌شود.
تصویر تاریخی کلیسا سانتا ماریا ماجوره
جالب است بدانید این کلیسا توسط پاپ سیکستوس سوم ساخته شده بود که البته همان زمان برای گرامیداشت مریم مقدس، در شورای افسوس آن زمان، نام کلیسا را مریم، مادر خدا گذاشته بودند.
نکته‌ای وجود دارد که دانستنش خالی از لطف نیست؛
یک کلیسای کاتولیک تنها زمانی میتواند به کلیسای اعظم یا همان باسیلیکا تبدیل شود که فرمان اعظم که همان فرمان پاپ است را داشته باشد. این کلیسا در واقع یکی از 4 کلیسایی است که عنوان باسیلیکا را از آن خود کرده است. کلیساهای دیگر عبارتند از :
- سن جان لاتران
- سن پیتر وتیکان
- سن پل خارج از دیوارها
در این دوران اندیشه‌ای در ذهن بزرگان روم بود که میگفت “رم نه تنها مرکز امپراتوری روم بلکه مرکز دنیای مسیحیت” نیز باید باشد.
معماری کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم
اما برسیم به یکی از مهمترین بخش‌های کلیسای ماجوره یعنی معماری آن.
همانطور که میدانید در کلیساهای موجود در شهر رم، معماری حرف اول را میزند، چه کلیساهایی که تازه ساخته میشوند و چه کلیساهای تاریخی و کهن که به دست پیشینیان ساخته شده‌اند.
اولین موردی که میخواهیم به آن اشاره کنیم، پاپ‌هایی هستند که در ساخت یا مرمت کلیسای سانتا ماریا ماجوره نقش داشته‌اند؛
- پاپ اوجنه سوم (Eugene III) (1145 تا 1153)
- پاپ نیکلاس چهارم (Nicholas IV) (1288 تا 1292)
- پاپ کلمنت دهم (Clement X) (1670 تا 1676)
- و پاپ بندیکت چهارم (Benedict XIV) (1740 تا 1758) که نمای کنونی کلیسا و برخی از تغییرات در فضای داخل کلیسا در زمان وی صورت گرفته شده است. البته تمام این تغییرات توسط معمار فردیناندو فوگا (Ferdinando Fuga) انجام شده است.
متاسفانه زلزله‌ای در سال 1348 در رم رخ داد که خوشبختانه آسیب چندانی به کلیسا وارد نشد و تقریبا دست نخورده باقی ماند.
این کلیسا در میدان سانتا ماریا ماجوره قرار گرفته و دو وجه دارد، وجه شمالی غربی و جنوب شرقی که درب اصلی ورودی کلیسا در این قسمت قرار دارد. این کلیسا 2 گنبد دارد در قسمت شمالی غربی و یک برج ناقوس هم در قسمت جنوب شرقی که ارتفاعی بالغ بر 75 متر دارد. (عکس از کلیسای سانتا ماریا ماجوره از نمای بالا)
در میدان سانتا ماریا و روبروی درب اصلی کلیسا، ستونی قرار دارد که سر ستون کورینتی داشته و در بالای آن شمایل و مجسمه مریم مقدس به همراه مسیح قرار گرفته است. این ستون ماریانی و فواره‌های پایه آن در سال 1614 به طراحی کارلو مادرنو (Carlo Maderno) در زمان پاپ پل پنجم ساخته شده است.
البته خود ستون از بقایای باسیلیکای ماکسنتیوس و کنستانتین در فروم روم می‌باشد. نکته بعدی این است که، تندیس بالای آن توسط گیوم برتولو (Guillaume Berthélot) طراحی شده است.
بالای سر در ورودی، نمای بی‌نظیری طراحی شده است که در بالاترین نقطه آن 5 مجسمه قرار گرفته که در مرکز آنها مجسمه مریم مقدس ساخته شده است.
تصویری از سر در کلیسای سانتا ماریا ماجوره
فضای داخلی کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم
در هنگام ورود، هر چه میبینید و مشاهده میکنید زیبایی و شکوه است که چشم‌هایتان را نوازش میکند.
سقف طلاکاری شده، موزائیک‌های منحصر به فرد، ستون‌های مرمر، مجسمه‌های با شکوه همه از محسنات تالار اصلی کلیسا است.
در ابتدا که وارد فضای تالار شدید، چه از درب سمت راست و چه از درب سمت چپ، از مجسمه‌های کنارتان به راحتی گذر نکنید و بعد وارد راهروی اصلی یا به تعبیر معماری آن، ناو اصلی شوید.
سقف عظیم و هنرمندانه کلیسای سانتا ماریا ماجوره، دقیقا در بالای سرتان قرار گرفته و دو راهرو در طرفین ناو اصلی با 36 ستون از جنس مرمر و 4 ستون از جنس گرانیت از ناو اصلی جدا شده‌اند. ستون‌ها نیز کار فردیناندو فوگا می‌باشد. سرستون‌ها نیز مدل آیونیک (Ionic) می‌باشد.
سقف عظیم و هنرمندانه کلیسای سانتا ماریا ماجوره، دقیقا در بالای سرتان قرار گرفته و دو راهرو در طرفین ناو اصلی با 36 ستون از جنس مرمر و 4 ستون از جنس گرانیت از ناو اصلی جدا شده‌اند. ستون‌ها نیز کار فردیناندو فوگا می‌باشد. سرستون‌ها نیز مدل آیونیک (Ionic) می‌باشد.
همینطور که به جلو حرکت میکنید به سقف نگاهی داشته باشید، سقفی که طلاکاری شده و شکوه و عظمت معماری بنا را نشان میدهد.
این سقف جعبه‌ای شکل در قرن 16 توسط جولیانو دا سانگالو (Giuliano da Sangallo) طراحی شده و البته میگویند طلایی که در ساخت آن استفاده شده از طریق زیر به دست وی رسیده است؛
- طلایی که توسط کریستف کلمب از قاره آمریکا آورده شده بود توسط فردیناند و ایزابلای اسپانیا به پاپ الکساندر ششم هدیه داده شد تا بتوانند ساخت سقف را به پایان برسانند.
همینطور که جلوتر میروید از روی موزائیک‌های منحصر به فرد کلیسا عبور میکنید، البته موزائیک‌ها فقط در کف کلیسا به کار نرفته است بلکه شاهکار معماری که در آن از موزائیک‌های رنگی استفاده شده است هم در طاق محراب نمایان شده است و هم لایه زیر پنجره‌ها که نقاشی‌های گوناگونی را به سبک موزائیکی طراحی کرده و کنار هم قرار داده‌اند.
این حجم از موزائیک‌کاری در نوع خود بی‌نظیر است.
در این تصاویر نه تنها زندگی مریم و مسیح به نمایش گذاشته شده است بلکه صحنه‌های دیگری از جمله شکافتن دریا توسط موسی و غرق شدن مصریان نیز تصویر شده است.
قوس پیروزی که در ابتدای شبستان قرار دارد در ابتدا با نام قوس محراب شناخته می‌شد اما بعدها به قوس پیروزی تغییر نام یافت. این قوس صحنه‌هایی از زندگی مریم مقدس و مسیح را به تصویر کشیده است و این کار را با کنار هم قرار دادن موزائیک‌های رنگی انجام داده‌اند.
به عنوان مثال یکی از صحنه‌هایی که روی این قوس نقش بسته، تصویری از تاج گذاری مسیح است که در میان گروهی از فرشتگان به عنوان درباریان، صورت گرفته است.
صحنه دیگری که در این بخش طراحی شده، صحنه‌ای است مربوط به ستایش مغ‌ها. در این تصویر مسیح و مریم مقدس در حالی نشان داده شده اند که سه مرد دانا برای ادای احترام به آنها نزدیک میشوند.
قبل از اینکه به سیبوریوم (سایبان چهاروجهی که در بیشتر باسیلیکاها یا کلیسایهای بزرگ دیده می‌شود) و طاق موزائیک‌کاری شده و محراب برسیم، بعد از پایان یافتن ناو اصلی، در دو طرف راهرو نمازخانه‌ای وجود دارد، درست زیر گنبدهای کلیسا، که محل دعا و نیایش می‌باشد. در این بخش‌ها نیز تزئینات زیادی از جمله کنده‌کاری‌های روی دیوارها، مجسمه‌ها و همینطور نقاشی‌های منحصر به فرد به کار رفته است.
طاق زیر گنبد نیز با جزئیات بی‌نظیری طراحی شده‌اند و نمادی از معماری باشکوه رومی را فریاد میزنند، همانطوری که در تصویر زیر مشاهده میکنند.
سپس میرسیم به سیبوریوم، نمادی چهار ستونه که دور هر ستون مرمر قرمز را برگهای رونده طلایی رنگ تا بالا کشیده شده‌اند. سقف زیبای این سیبوریوم به صورت کامل طلاکاری شده است.
محراب نیز جز دیگر زیباییهای کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم می‌باشد، جایی که باز موزائیک‌های ریز کنار هم قرار گرفته‌اند و تصاویر زیبایی را خلق کرده‌اند، به عنوان مثال میتوان به نیم طاق محراب اشاره کرد که تصویری از مسیح و مریم مقدس را تاج‌گذاری کرده است.
درست زیر سیبوریوم یک زیر پله است که یک جعبه بلورین در آن وجود دارد که توسط جوزپه والادیه طراحی شده است. اینطور گفته می‌شود که این جعبه حاوی قطعاتی از چوب گهواره مقدس است.
مقبره‌های موجود در کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم
آرامگاه‌های زیادی در این کلیسای تاریخی و باشکوه رم وجود دارد که به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد:
- مقبره جروم قدیس یکی از الهی‌دانان برجسته قرن چهارم که کتاب مقدس را به زبان لاتین ترجمه کرده است.
- مقبره پاپ کلمنت هشتم
- مقبره جیان لورنزو برنینی، معمار برجسته رومی
- مقبره کلمنت نهم
- مقبره پاپ پیوس پنجم
- مقبره پاپ سیکستوس پنجم
- و البته مهمترین مقبره که به تازگی در این کلیسا تعبیه شده، متعلق است به پاپ فرانسیس که در 21 آپریل 2025 دار فانی را وداع گفت.
کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم از ساعت 7 صبح الی 7 شب پذیرای بازدید‌کنندگان است، البته باجه فروش بلیط تا ساعت 6 عصر فعال می‌باشد.
برای رزرو بلیط و اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت این کلیسا به آدرس زیر مراجعه کنید.
کلیسای سانتا ماریا ماجوره رم
بدون دیدگاه