مسجد ایاصوفیه استانبول

مسجد ایاصوفیه


مسجد ایا صوفیه یکی از شناخته‌شده‌ترین جاذبه های دیدنی استانبول هم در زمینه معماری و هم از نظر تاریخی و مذهبی است. این مکان مذهبی در قرون متمادی میزبان تمدن‌های بسیاری از جمله امپراطوری بیزانس و امپراطوری عثمانی بوده است.
امروزه می‌توانید تلفیقی از فرهنگ و اثرگذاری هر دو دوره بیزانس و عثمانی را در معماری و طراحی این بنای مذهبی تاریخی نظاره‌گر باشید.
ایا صوفیه زمانی یک کلیسا بود، بعد به مسجد تغییر کاربری داد، سپس به دستور آتاتورک به موزه تبدیل شد و در نهایت به حکم ریاست جمهوری ترکیه؛ اردوغان، در سال 2020 بار دیگر به‌عنوان مسجد پذیرای گردشگران خواهد بود.
مسجد ایا صوفیه در استانبول

[lwptoc title=”آنچه در این مطلب می‌خوانید”]

تاریخچه مسجد ایاصوفیه


 ایاصوفیه اسامی زیادی دارد از جمله اسامی این بنای تاریخی به صورت کلی زیر است:
  • ایاصوفیا «Ayasofya» در ترکی
  • سِنکتا سوفیا «Sancta Sophia» در لاتین
  • هولی ویزدم «Holy Wisdom» یا دیواین ویزدم «Divine Wisdom» در انگلیسی
بنای مسجد ایا صوفیه در قرن ششم به عنوان یک کلیسای مسیحی ارتدکس برای امپراتوری بیزانس ساخته شد. امروزه، ایاصوفیه یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی ترکیه است که در محله سلطان احمد در منطقه فاتح واقع شده است. در مجاورت این بنای تاریخی، مسجد آبی، کاخ توپکاپی و آب انبار باسیلیکا قرار دارد.
ایاصوفیه به عنوان یک مکان تاریخی و مذهبی در طول تاریخ هم به عنوان کلیسا و هم به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفته است. همان‌طور که می‌دانید اساسا معیار انتخاب یک محل برای احداث اماکن مقدس و مذهبی بر اساس تقدس آن مکان در زمان‌های گذشته بوده است.
در مورد مسجد ایاصوفیه نیز داستان به همین شکل است. به‌طوری‌که در محل کنونی ایا صوفیه ابتدا معبدی برای پرستش بت‌ها وجود داشت، سپس به عنوان کلیسا و بعدها به عنوان مسجد و حتی موزه مورد استفاده قرار گرفت.
تاریخچه مسجد ایاصوفیه 2
تاریخچه مسجد ایاصوفیه 1

ساخت مسجد ایاصوفیه


ایا صوفیه برای اولین بار توسط امپراتور بیزانس کنستانتیوس در سال 360 پس از میلاد زمانی که استانبول ، قسطنطنیه نامیده می‌شد و پایتخت امپراتوری بیزانس بود، ساخته شد. ارتدوکس یونانی مذهب رسمی امپراتوری بیزانس بود، بنابراین اولین بنای ایاصوفیه برای کلیسای ارتدکس یونان طراحی شد. کلیسای ایاصوفیه نخستین بار در سال 404 پس از میلاد با شروع شورش‌های سیاسی در قسطنطنیه به آتش کشیده شد.

دومین بازسازی مسجد ایاصوفیه


مسجد ایاصوفیه یا به زبان ترکی مسجد ایا صوفیا در سال 415 پس از میلاد توسط امپراتور روم تئودوسیوس دوم بازسازی شد و سپس برای بار دوم در جریان شورش های نیکا سوخت.
ایا صوفیا همچنین در سال 537 پس از میلاد به دستور امپراتور بیزانسی یعنی ژوستینیان مجددا مورد بازسازی قرار گرفت. او معمارهایی نظیر ایزیدور میلتوس و آنتمیوس ترالس را مأمور بازسازی کلیسای جدید کرد.

بازسازی مسجد ایاصوفیه در زمان فتح استانبول


مسجد ایاصوفیا در طول فتح قسطنطنیه در سال 1453 توسط امپراتوری عثمانی تحت فرمان سلطان محمد دوم عثمانی (محمت فاتح) دستخوش تغییرات مهمی شد:
  1. این شهر به استانبول تغییر نام داد
  2. دین اصلی اسلام شد
  3. و ایاصوفیه به عنوان یک مسجد مورد بازسازی قرار گرفت.
در طول سلطنت سلیم دوم (1566 – 1574) مسجد ایا صوفیه که کمی مستهلک شده بود توسط معمار شهیر عثمانی، معمار سنان، مورد بازسازی قرار گرفت. سنان تکیه‌گاهها و ستون‌های بیشتری را به ساختمان اضافه کرد و دو مناره و یک مقبره را در طراحی ساختمان ایا صوفیا برای سلطان سلیم دوم در نظر گرفت.
در سال 1934، رئیس جمهور کمال آتاتورک، اولین رئیس جمهور جمهوری ترکیه، در اقدامات سکولار سازی ترکیه، حکم به تغییر کاربری بنای ایاصوفیه از مسجد به موزه داد. در سال 1985 موزه ایاصوفیه به عنوان یک بنای تاریخی که بیش از هزار و پانصد سال از قدمت آن می‌گذرد در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت. وزارت فرهنگ ترکیه تا سال 2020 و پیش از حکم رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری وقت ترکیه، مدیریت این مجموعه را به عهده داشت.
در ژوئن سال 2020، دولت ترکیه و شخص رئیس جمهور این کشور یعنی رجب طیب اردوغان، ایا صوفیه را مجدداً به عنوان مسجد معرفی کردند و نماز را در این ساختمان از سر گرفتند.

سبک معماری مسجد ایاصوفیه


بنای مسجد ایا صوفیه 269 فوت طول و 240 فوت عرض دارد و سقف گنبدی آن 180 فوت ارتفاع دارد. این بنا به سبک معماری کلیساهای مسیحی ساخته شده و مهمترین بنای بازمانده از معماری بیزانسی است. جزئیات قابل توجه ساختمان عبارتند از:
فضای داخلی مسجد ایا صوفیه

مصالح ساختمانی استفاده شده در مسجد ایا صوفیه


امپراتور ژوستینیان در پی ساخت بنایی بود که نمایانگر کل امپراتوری بیزانس باشد از این رو دستور به تهیه مصالح مورد نیاز به صورت گزینشی از استان‌های مختلف داد. برای مثال سنگ مرمری که در کف ساختمان استفاده شد در آناتولی، شرق ترکیه و سوریه کنونی تولید می‌شد و آجرهای دیوارها و قسمت‌هایی از کف این بنا از شمال آفریقا تهیه شد.

حقایقی درباره مسجد ایاصوفیه استانبول


  • مسجد ایاصوفیه دارای 104 ستون است که بسیاری از آنها از سنگ مرمر وارد شده از معبد آرتمیس در افه سوس و از مصر، ساخته شده‌اند.
  • فضای داخلی نیز ساختمان تقریباً مربع شکل بوده که به واسطه سه راهرو از هم جدا شده‌ است.
  • لازم به ذکر است که شهر تاریخی افسوس یکی از شهرهای ایونیا در آناتولی (آسیای صغیر) باستان بود که امروز ویرانه‌های آن به عنوان جاذبه دیدنی در سه کیلومتری جنوب شهر سلجوک استان ازمیر کشور ترکیه قرار دارد.
  • شبستان اصلی مسجد ایا صوفیه توسط گنبد مرکزی به قطر 107 فوت و ارتفاع 180 فوت از سطح زمین پوشیده شده است.
ستون های مسجد ایاصوفیه استانبول
  • مسجد ایا صوفیه بعد از کلیسای سنت پیتر در رم، دومین گنبد بزرگ جهان را دارد. دو نیم گنبد نیز در دو طرف آن واقع شده‌اند که یکی در محراب و دیگری در ورودی اصلی قرار دارد.
  • مسجد ایا صوفیه مملو از موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری مسیحی است. بسیاری از تصاویر مربوط به دین مسیحیت توسط ترکان عثمانی که بسیار به دین اسلام مقید بودند پوشانده شده است. از جمله این موزاییک‌ها می‌توان به موزاییکی منقش به تصویر حضرت مریم و نوزاد او عیسی بن مریم که روی دامان اوست اشاره کرد.
گنبد مسجد ایاصوفیه استانبول
آدرس وبسایت و لوکیشن مسجد ایاصوفیه

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    تماس با ما: 02188537383