جاذبه های اشکذر

اشکذر یکی از شهرهای استان یزد می‌باشد که تاریخ آن را به 4000 تا 5000 سال گذشته نسبت می‌دهند و از آن زمان تا کنون این شهر پابرجا مانده و آثار تاریخی بسیاری را در خود دارد. این جاذبه‌ها هر کدام راوی داستانی خاص هستند که مربوط به شخص یا اشخاص و زمان مشخصی می‌باشد.

اگر بخواهیم به جاهای دیدنی اشکذر اشاره کنیم باید لیستی تهیه کنیم از چندین اثر تاریخی و فرهنگی که خود میتوانند نقطه‌ای باشند برای جذب حداکثری گردشگران ایرانی و خارجی. این شهر آنقد جاذبه برای شما خواهد داشت که از بودن و گشتن اشکذر یزد نه تنها احساس خستگی نمیکنید بلکه در رویایی تاریخی فرو می‌روید که نهایت لذت است.

حالا با یگانه گشت همراه باشید تا شما را با  جاذبه‌ های اشکذر آشنا کنیم تا زمانی که به اشکذر یزد سفر کردید، با برنامه‌ریزی کامل بتوانید از تمام این جاذبه‌ها دیدن کنید

قلعه تاریخی اشکذر یکی از مهمترین و زیباترین جاذبه های اشکذر به حساب می‌آید. قدمت این قلعه را به حدود 700 سال پیش نسبت میدهند یعنی زمانی که مردم شهر درون این قلعه زندگی میکردند. مساحت قلعه را 400 متر مربع تخمین زده‌اند که از این حیث قلعه بزرگی شناخته نمی‌شود.

این قلعه برای دو منظور در آن زمان ساخته شده بود:

1-  همانطور که میدانید در گذشته جنگهای بسیاری صورت میگرفت و به دلیل اینکه مردم را بتوانند از این حملات محفوظ بدارند، این قلعه را ساختند.

و

2- چون در آن مقطع زمانی و به دلیل عدم وجود خانه‌های زیاد و تراکم جمعیت بالا ، طوفان شن زیاد اتفاق می‌افتاد، این قلعه را ساختند تا مردم در زمان این طوفانها به این قلعه پناه بیاورند.

این قلعه با شماره 30503، در سال 1389 به ثبت ملی رسیده است.

و اما آسیاب آبی اشکذر که به جرات میتوان گفت جزء مهمترین جاذبه های اشکذر به حساب می‌آید. قدمت این آسیاب آبی را به دوران صفویان نسبت میدهند. جالب اینجاست که آسیاب آبی اشکذر تا حدود 70 سال پیش زیر شن و ماسه‌ها و خاک مدفون بوده و بعد از کشف این آسیاب در متون تاریخی عملیات حفاری برای بیرون کشیدن آن از خاک شروع می‌شود.

عملیات بیرون کشیدن سازه حدود 5 سال به طول انجامیده و لازم به توضیح است که آسیاب آبی اشکذر در سال 1393 مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. آسیاب در عمق 7 متری زمین بنا شده و 8 ضلع دارد با سقف گنبدی شکلی که هم نورگیری فراوانی دارد و با مقرنس‌کاری های زیبا و باشکوه مزین شده است.

ورودی درگاه آسیاب 56 متر طول دارد و 4 متر عرض. نکته بسیار جالب توجه اختلاف دمای بیرون آسیاب با داخل آن است که هوای داخل خنک و مطبوع اما هوای بیرون گرم و طاقت فرساست. در گذشته و تا قبل از خشک شدن قنات همت آباد، آسیاب آبی اشکذر ساعتی 35 من آرد تولید میکرد اما با خشک شدن قنات این آسیاب از کار افتاد و دیگر فعالیتی نداشت.

آسیاب آبی اشکذر در 11 مرداد 1377 و با شماره 2086 به ثبت ملی رسیده است.

قدمت این مسجد را به دوران قاجار نسبت میدهند و تقریبا سال ساخت آن را 1179 تا 1185 تخمین زده‌اند یعنی حدود 6 سال زمان برده تا این مسجد بر روی زمین استوار شود. مسجد حاج رجبعلی اشکذر در محله توده اشکذر قرار دارد.

سازنده این مسجد را مرحوم حاج رجبعلی فرزند میرزا عبدالله فراهانی الاصل می‌دانند، نام پدر وی نشان از این دارد که حاج رجبعلی زمان در فراهان زندگی میکرده و بعدها به اشکذر مهاجرت میکنند (البته این موضوع گمانه‌زنی‌هایی است که تا کنون بیان شده).

مسجد دارای ایوان تابستانی و گرم خانه می‌باشد که برای فصول گرم و سرد تعبیه شده است. ایوان تابستانی دارای محرابی است از سنگ مرمر که ابعاد آن را 80 در 130 سانتی‌متر تخمین‌زده‌اند و در حاشیه این سنگ مرمر آیاتی از قرآن کریم حک شده است.

نکته جالب مسجد حاج رجبعلی دارا بودن زیلوهایی است که قدمتی دیرینه دارند، این 4 زیلو تاریخ‌های متفاوتی را پشت خود ثبت کرده‌اند، این زیلو‌ها به سالهای 1220، 1247، 1258 و 1283 برمیگردند و نام کسی که این زیلوها را وقف کرده در پشت آنها به ثبت رسیده است.

مسجد حاج رجبعلی اشکذر در 5 آذر 1379 و با شماره 2896 به عنوان اثر ملی ثبت شده است.

یکی از بهترین جاذبه های اشکذر می‌باشد که به هیچ عنوان نباید بازدید از آن را از دست داد. مجموعه سلطان بُندرآباد اشکذر دارای قدمتی 700 ساله می‌باشد و آن را به دوران آل مظفر نسبت میدهند. این مجموعه تا سالها پیش زیر خروارها خاک مدفون شده بود و با کشف اسنادی که نشان از بودن بنایی در این مکان داشت شروع به حفاری این منطقه کردند.

بعد از چندین سال حفاری، مجموعه سلطان بندرآباد را از خاک و شن و ماسه بیرون می‌آورند و بعد از این عملیات شروع به مرمت و بازسازی این بنا میکنند. این مجموعه شامل خانقاه، مسجد، حسینیه، آب انبار، برج حفاظتی و مقبره می‌باشد یعنی اینطور به شما بگوئیم که این مجموعه در گذشته یک شهر بسیار کوچک بوده و مردمانی در این مکان زندگی میکردند.

این مجموعه را به شیخ تقی دادا معروف به شیخ دادا و پسرش یعنی محمود شاه نسبت میدهند. یک منبری در مسجد این مجموعه وجود دارد که کاشی‌های فیروزه ای 6 ضلعی در آن بکار رفته و دارای نقوش اسلیمی زیبایی نیز می‌باشد.

چند سال گذشته در این مجموعه سرقتی اتفاق افتاد که خوشبختانه چیز زیادی گیرشان نیامد، و از آن زمان تا کنون اشیا اصلی مکشوفه را از این بنا به محلی دیگر منتقل کرده و به جای آن از اشیایی دست ساز و مصنوعی استفاده میکنند.

مجموعه سلطان بندرآباد در 26 اسفند 1346 و با شماره 769 به ثبت ملی رسیده است.

از دیگر جاذبه های اشکذر میتوانیم به موزه مردم شناسی اشکذر اشاره کنیم. این موزه را در محل حمام قدیمی شهر اشکذر معروف به حمام باغستانی دایر کرده اند. ساختمان حمام را به دوران قاجار نسبت میدهند اما متاسفانه بانی و سازنده و استاد معمار آن در تاریخ مشخص نشده است.

کاربری حمام باغستانی را بعد از مرمت و بازسازی تغییر داده و در سال 1390 آن را به موزه مردم شناسی تبدیل میکنند. در گذشته اما این حمام دارای دو حمام بزرگ و کوچک بود که حمام بزرگ معمولا 2 روز در هفته اختصاص به مردان داشت و اگر میخواستند در دیگر روزها از حمام استفاده کنند باید از حمام کوچک بهره میبردند این موضوع برای بانوان نیز اجار می‌شد.

این موزه شامل سه قسمت می‌باشد : 1- خورجیبن‌بافی 2- کشاورزی 3- زندگی مردم

در کل در این موزه حدود 155 شیء تاریخی وجود دارد که در سه بخش بالا تقسیم بندی شده اند

حمام تاریخی باغستانی (امروزه موزه مردم شناسی اشکذر) با شماره 26145 به ثبت ملی رسیده است.

یکی دیگر از زیباترین و تاریخی‌ترین جاذبه های اشکذر، قلعه ابراهیم آباد اشکذر می‌باشد که قدمت آن را به قرون 7 و 8 هجری نسبت میدهند. این قلعه در گذشته مانند برخی دیگر از قلعه تاریخی ایران دارای کاربری مسکونی بوده و مردمانی در این قلعه زندگی میکردمند این را میتوان از مسجد، خانه‌ها، آب انبار، کوچه‌ها و برج و بارو قلعه متوجه شد.

مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه خشت و گل بوده که با سردر و رواق های آجری مزین شده است. تا سده گذشته مردم در این قلعه زندگی میکردند اما بعد از کمبود آب و خشک شدن قنات‌ها مردم این قلعه را ترک کردند و قلعه ابراهیم آباد به قلعه‌ای متروکه بدل شد.

این قلعه در ابتدای روستای رُستاق اشکذر از شمال وجود دارد و میتوانید در راه و قبل از رسیدن به شهر اشکذر از این قلعه تاریخی بازدید داشته باشید. در بخش‌های قلعه میتوانید آثاری از بازسازی و مرمت را ببینید اما بن‌مایه اصلی قلعه کماکان دست نخورده باقی مانده است.

قلعه ابراهیم آباد اشکذر در 15 آذر 1378 و با شماره 2538 به ثبت ملی رسید.